Ποιες είναι οι αναμνήσεις από τις ώρες μελέτης των παιδικών σας χρόνων; Ήταν μια ευχάριστη, δημιουργική και εν τέλει ικανοποιητική διαδικασία ή αποτελούσε την αγγαρεία της ημέρας, συνοδευόμενη από φράσεις αυξανόμενων ντεσιμπέλ του τύπου: «Διάβασε, γιατί δεν θα δεις τηλεόραση.» ή «Το απόγευμα θα μου πεις την Ιστορία απέξω, αλλιώς δεν πας πουθενά!» Για πολλούς από εμάς, ήταν μάλλον το δεύτερο. Η πίεση, ο καταναγκασμός και οι απειλές, παρόλο που φαίνεται να λειτουργούν βραχυπρόθεσμα, φέρνουν για το παιδί τα αντίθετα αποτελέσματα μακροπρόθεσμα.
Η αλήθεια είναι ότι οι συνήθειες μελέτης που αποκτούμε στην παιδική μας ηλικία μας συνοδεύουν σε όλη μας της ζωή και επηρεάζουν τις οργανωτικές μας ικανότητες και το προφίλ μας ως επαγγελματιών, αναγνωστών ή απλώς ανθρώπων που θέτουν στόχους και επιθυμούν να τους πετύχουν.
Τι είναι όμως αυτό που κάνει την ώρα της μελέτης αποδοτική; Είναι τέσσερα βασικά πράγματα: Προετοιμασία, Οργάνωση, Διάθεση και Αυτονομία*.
*Αστείο, αλλά αν χρησιμοποιήσετε τα πρώτα γράμματα από κάθε λέξη, εκμεταλλεύεστε μια τεχνική μνήμης και φτιάχνετε τα «Π.Ο.Δι.Α.». Ποια είναι, λοιπόν, τα πόδια πάνω στα οποία θα στηρίξουμε την καθημερινή μελέτη των μικρών μαθητών;
Προετοιμασία
Οι συνήθειες όσον αφορά το χώρο μελέτης διαφέρουν από παιδί σε παιδί. Γι' αυτό, το «μαζί» στις επιλογές είναι πολύ σημαντικό. Πολλές φορές λειτουργούμε με βάση το τι θα προτιμούσαμε εμείς ή θεωρούμε το παιδί πολύ μικρό για να αποφασίσει για τον εαυτό του.
Κάποια παιδιά προτιμούν να διαβάζουν στο γραφείο τους, σε κάποιο τραπέζι, ή στην κουζίνα (ειδικά τα μικρότερα, που ζητάνε και συχνότερα την βοήθεια των γονιών τους). Αν και ένας σταθερός χώρος ευνοεί και τη σταθερότητα στις συνήθειες της μελέτης, είναι σημαντικό ο χώρος αυτός να διαθέτει κατάλληλο φωτισμό και ένα ήσυχο περιβάλλον. Η τηλεόραση, η ακατάλληλη μουσική, ο υπολογιστής (εφόσον δεν υπάρχει ανάγκη για τη χρήση του) ο θόρυβος και οι συζητήσεις, δεν ευνοούν τη συγκέντρωση και κάνουν τη μελέτη να μοιάζει με ατελείωτη και κουραστική διαδικασία. Πολλά παιδιά χάνουν τη συγκέντρωσή τους ακόμα και με τις τροχήλατες καρέκλες, τις οποίες χρησιμοποιούν για παιχνίδι. Ο χώρος αυτός πρέπει να είναι ακόμα εξοπλισμένος με ό,τι χρειάζεται ο μαθητής για τη μελέτη του (ένας λόγος που το περιβάλλον της κουζίνας ή του σαλονιού είναι δύσκολο να γίνει κατάλληλος). Έτσι, κερδίζει χρόνο και είναι πιο αποδοτικός.
ΤΙP! Δημιουργήστε μια κοινή «γωνιά μελέτης». Συγκεντρώστε σε μια γωνία όλα τα απαραίτητα που μοιράζονται τα αδέλφια στην οικογένεια: κουτιά με μαρκαδόρους, λεξικά, κόλλες Α4, μολυβοθήκες και πίνακες, οπού μπορείτε να καρφιτσώνετε προγράμματα και σημαντικά σημειώματα. Τα παιδιά αφού τελειώσουν τη μελέτη τους, τακτοποιούν τα πράγματά τους στα κουτιά και κάπως έτσι, σταδιακά, εκλείπουν τα μυστήρια των χαμένων σχολικών ειδών κάτω από κρεβάτια και καναπέδες. Μπορούν, επίσης, να τοποθετήσουν κουτιά ανακύκλωσης.
Οργάνωση
✔ Ένα σημειωματάριο ή τετράδιο που ο μαθητής θα γράφει κάθε μέρα τα μαθήματα του και διάφορες υπενθυμίσεις, είναι απαραίτητο. (Αν είστε εκπαιδευτικός, συζητήστε εξίσου την οργάνωση της μελέτης των μαθητών σας με αυτόν τον τρόπο.) Εξηγήστε στα παιδιά πόσο σημαντικό είναι να αφιερώνουν 1 με 2 λεπτά για να γράφουν τα μαθήματα της επόμενης μέρας, έτσι ώστε να μην χάνονται. Το τετράδιο αυτό, μπορεί να χρησιμεύσει και σαν «τετράδιο επικοινωνίας» του εκπαιδευτικού με τον μαθητή.
ΤΙP! Υπάρχουν πολλοί και δημιουργικοί τρόποι για να διαμορφώσει κανείς την ατζέντα του και να αξιολογεί τη μελέτη του. Τα μικρότερα παιδιά για παράδειγμα μπορούν να χρησιμοποιούν ενδείξεις με προσωπάκια ή άλλα σύμβολα ανάλογα με το αν νιώθουν ότι ολοκλήρωσαν επαρκώς μια εργασία ή χρειάζονται επανάληψη σε ένα συγκεκριμένο μάθημα. Το χρώμα είναι πολύ βοηθητικός παράγοντας στην οργάνωση και την ενίσχυση της μνήμης για συγκεκριμένες εργασίες.
✔ Ενθαρρύνετε το παιδί να αδειάζει την τσάντα του (μόνο του) όταν γυρνάει από το σχολείο και όταν επιλέγει να ξεκινήσει τη μελέτη του, να έχει μόνο ένα μάθημα μπροστά του. Το φαινόμενο του «βουνού» από βιβλία και φωτοτυπίες που κατακλύζουν άναρχα το χώρο, δεν βοηθά και ιδιαίτερα. ΤΙP! Για να καθαρίσει καλά το εσωτερικό της τσάντας του, ο μαθητής μπορεί να χρησιμοποιήσει έναν αποχνουδωτή.
✔ Θήκες, μολυβοθήκες και κουτιά με ετικέτες, μπορούν να φτιαχτούν με μηδενικό κόστος. Μια κούτα από παπούτσια, ένα ντυμένο κυλινδρικό κουτί ή ένα ζωγραφισμένο ποτήρι, μπορούν με μικρές χειροτεχνίες να μετατραπούν σε πανέμορφα αντικείμενα!
Διάθεση
✔ Καθιερώστε μια «ρουτίνα» μαζί με το παιδί σας από την ώρα που θα επιστρέψει από το σχολείο μέχρι το απόγευμα. Διατηρήστε την όσο το δυνατόν σταθερή και εξηγήστε του τη σημασία του να γνωρίζει κανείς τις ώρες που είναι αποδοτικός. (πχ πριν τον ύπνο ή αμέσως μετά το φαγητό, η ενέργειά μας είναι αρκετά πεσμένη)
✔ Συζητήστε για την ημέρα του στο σχολείο και δοκιμάστε κάτι διαφορετικό: ζητήστε του να σας διδάξει κάτι που έμαθε σήμερα και του άρεσε, και βρείτε δημιουργικούς τρόπους να το ενσωματώσετε στη ζωή του. Για παράδειγμα, αν έμαθε για τα θηλαστικά, ρωτήστε το ποιο είναι το αγαπημένο του θηλαστικό, και προτείνετε μια ταινία που το περιλαμβάνει για να δείτε μαζί. Έτσι, η γνώση συνδέεται με την καθημερινότητα.
✔ Ενθαρρύνετέ το να ολοκληρώνει μια εργασία πριν αρχίσει μια άλλη, τονίστε τη σημασία του να μην είναι κανείς αναβλητικός και επιβραβεύστε το για την εργασία και την προσπάθειά του.
✔ Δείξτε οι ίδιοι θετική στάση απέναντι στη γνώση και τη μελέτη και εμπνεύστε το, έτσι ώστε να αντιληφθεί ότι η εξάσκηση είναι απαραίτητη για να βελτιωνόμαστε σε κάθε τι που κάνουμε!
Αυτονομία
Η αυτονομία στη μελέτη είναι ένα στοίχημα που κερδίζεται με υπομονή, εμπιστοσύνη στις ικανότητες του παιδιού και φθίνουσα πορεία στην καθοδήγηση και την παρεμβατικότητα μας. Ενθαρρύνετε το παιδί να αναλαμβάνει την ευθύνη για τη μελέτη του (και τις συνέπειες της μη ολοκλήρωσής της) και εξηγήστε του ότι θα είστε εδώ για ό,τι χρειαστεί. Είναι πάρα πολύ σημαντικό να μάθει ένα παιδί να στηρίζεται στις δυνάμεις του και να νιώθει ότι μπορεί να έχει αυτό-έλεγχο. Να νιώθει ότι μπορεί να ολοκληρώνει εργασίες και να είναι υπεύθυνο. Αυτό ξεκινάει ήδη από την Α' Δημοτικού π.χ από τα μαθήματα που θεωρεί πιο «εύκολα» και συνεχίζεται σταδιακά.
Ενθαρρύνετέ το επίσης να μην ντρέπεται να ρωτήσει τη δασκάλα ή τον δάσκαλό του για ό,τι δεν καταλαβαίνει. (Είναι η χαρά μας όταν τα παιδιά μας κάνουν διευκρινιστικές ερωτήσεις! ☺) Τα όρια στις συνήθειες μελέτης του παιδιού δεν τίθενται με φωνές, νεύρα και ένταση, αλλά με διάλογο και συνεχή υποστήριξη. Πολλά παιδιά νιώθουν άνετα όταν κάνουν επανάληψη με τα μεγαλύτερα αδέλφια τους και τα τελευταία, αντίστοιχα, νιώθουν όμορφα όταν αναλαμβάνουν τον ρόλο του καθοδηγητή-δασκάλου. Συζητήστε πως θα μπορούσαν τα αδέλφια να μελετούν στον ίδιο χώρο ή να βοηθάει το ένα το άλλο, χωρίς να διασπάται όμως η προσοχή τους.
Αν παρατηρήσετε ότι το παιδί αγχώνεται με τη μελέτη του, έχει δυσκολίες συγκέντρωσης ή αισθάνεται ότι δεν θα τα καταφέρει, προτείνετέ του τρόπους για να χαλαρώσει και βοηθήστε το να καταλάβει πως μαθαίνει καλύτερα. Είναι περισσότερο οπτικός τύπος; Ακουστικός; Κιναισθητικός; Αν δείτε ό,τι το πρόβλημα επιμένει έντονα συζητήστε με τον εκπαιδευτικό του την πιθανότητα συνεργασίας με ένα ειδικό. (Η συζήτηση με τον εκπαιδευτικό πρέπει να γίνει για να διαπιστωθεί αν υπάρχει και αντίστοιχη συμπεριφορά στην τάξη.)
Γενικότερα, μπορεί να χρειαστεί πολλή προσπάθεια μέχρι το παιδί να προσαρμοστεί σε ένα πρόγραμμα αυτόνομης μελέτης, όμως αξίζει τον κόπο. Οι δεξιότητες της οργάνωσης χτίζονται μέρα με τη μέρα και μας συντροφεύουν μια ζωή, ενώ η αίσθηση της αυτό-αποτελεσματικότητας του παιδιού στη μελέτη είναι πολύ σημαντική για την αυτοεκτίμηση και την επίδοσή του στο σχολείο.
Καλή επιτυχία και καλή σχολική χρονιά!
Μαρία Αρναουτάκη
Πηγή: https://mikroimegaloi.gr